عنوان دعا چنین است:
و کان من دعائه علیهالسلام اذا ذکر الشیطان فاستعاذ منه و من عداوته و کیده، از دعاهای امام (ع) هنگامی که گفتگوی شیطان میشد (نامی از شیطان به میان میآمد) پس از او و دشمنی و مکر او به خدا پناه میبرد.
محتوای دعا
امام (ع) در این دعا از «نزغ» و «کید» و «مواعید» و «غرور» و «مصائد» شیطان به خداوند پناه میبرد و میفرماید:
اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکائده، و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده،
خدایا ما (خداپرستان) به تو پناه میبریم از تباهکاری ها (یا وسوسههای) شیطان رانده شدهی (از رحمت) و از حیله و چارهجوئی و مکرهای (گوناگون) او، و از اطمینان به آرزوها (یا دروغها) و وعدهها و فریب و دامهای او.
سپس دو چیز را برای دور کردن و ذلیل و خوار کردن شیطان معرفی میکند:
1- عبادت 2- محبت خدا
و میفرماید: اللهم اخساه عنا بعبادتک، و اکبته بدوبنا فی محبتک، بار خدایا او (شیطان) را از ما به سبب عبادت و بندگیت دور کن، و با کوشش ما
[صفحه 91]
در دوستیت ذلیل و خوار فرما.
و در ضمن درخواست از خداوند جهت محافظت در مقابل نقشهها و توطئههای شیطان راههای نفوذ و نقشههای او را به ما شناسانده و راههای تسلط شیطان بر انسان را اینگونه برمیشمرد:
1- لا تجعل له فی قلوبنا مدخلا ورود در دلها: برای ورود او در دلهای ما جایی قرار مده.
2- و لا توطنن له فیما لدینا منزلا، پیدا کردن جایگاه در درون انسان: و در آنچه نزد ماست (برای او) جایگاهی مساز.
3- و ما سول لنا من باطل، آراستن باطل: و باطلی را که برای ما میآراید به ما بشناسان
4- و بصرنا ما نکائده به از راه فریب انسان: ما را به آنچه که او را بفریبیم بینا فرما.
5- و ایقظنا عن سنه الغفله بالرکون الیه، استفاده از غفلت انسان: و از خواب غفلتی که سبب اعتماد و میل به او است بیدارمان گردان.
امام (ع) با بکار بردن ضمیر (نا) عملا به ما آموزش میدهد که در مقام دعا برای دفع شیطان، همه را در نظر بگیریم، و از خداوند درخواست کنیم که به همه توفیق نجات از نیرنگ های شیطان را بدهد.
در نتیجه میفرماید:
و اجعل آباءنا و امهاتنا و اولادنا و اهالینا و ذوی ارحامنا و قراباتنا و جیراننا من المومنین و المومنات منه فی حرز حارز، و حصن حافظ، و کهف مانع، و پدران و مادران و فرزندان و قبیلهها (اهالی) و خویشان و
[صفحه 92]
نزدیکان و همسایگان ما را از مردان و زنان اهل ایمان از شر او شیطان در جای استوار و قلعهی نگهدارنده و پناهگاه بازدارنده قرار ده.
و نیز از خداوند درخواست میکند که به آنها برای مقابله و مبارزه با شیطان «زره» و «اسلحهی» مناسب عطا فرماید:
و البسهم منه جننا واقیه و اعطهم علیه اسلحه ماضیه، و ایشان را برای دور کردن از شر شیطان زرههای حفظ کننده بپوشان، و برای مبارزه با او سلاحهای برنده عطا فرما.
امام (ع) در این دعا به ما میآموزد که در هر زمان، برای مقابله با نقشههای شیطان و اعوان و انصارش باید زره و اسلحهی مناسب با شرایط آن زمان تهیه کرد، و برای رسیدن به تقوای فردی و اجتماعی با آنها به مبارزه با مظاهر فرهنگی شیطان شتافت، و در این راه از خداوند درخواست کمک نمود.
آنگاه در فراز آخر دعا به ما میآموزد که از خداوند بخواهیم که ما را در جبههی علیه شیطان قرار بدهد و میفرماید:
اللهم اجعلنا فی نظم اعدائه، و اعزلنا عن عداد اولیائه، بار خدایا ما را در رشتهی دشمنان او قرار ده، و از شمار دوستانش برکنار فرما.
سپس به ما میآموزد از خداوند بخواهیم که ما را در درجات صالحین و مراتب مومنین قرار دهد:
و صیرنا بذالک فی درجات الصالحین و مراتب المومنین، و (به وسیله دوری از شیطان و توطئههای او) ما را در رتبهی نیکوکاران و اهل ایمان قرار ده.
یکی از موضوعاتی که امام چهارم علیهالسلام در این دعا به ما میآموزد «شیطان شناسی» است همراه با شناخت شیطان و ابزار و
[صفحه 93]
وسائل و سلاح هایی که او برای گمراه کردن انسانها به کار میگیرد نقطه ضعف هایی که در انسان وجود دارد و زمینههای تسلط شیطان را بر انسان آماده میسازد و نیز راههای مقابله با توطئهها و نقشهها و وسوسههای او.
[صفحه 94]